BİLİMCİLİK İLKESİNİN HALKÇILIK İLKESİNE UYGULANMASI

Cihan Dura

Atatürkçü Öğreti 10 ilkeden oluşur (¹). Bunlardan biri uygulama ilkesi olan Halkçılık İlkesi, bir diğeri ise yöntem ilkesi olan Bilimcilik İlkesidir. Yazım bu ilkelerle ilgilidir.

Bilimcilik ilkesi; halkçılık ilkesinin işlevlerinin, çağdaş bilimlerin içerdiği gerçekler ve araçlardan hareket edilerek yerine getirilmesini sağlar. Halkçılık ilkesi; yurttaşlar (bireyler) arasında adaleti, demokrasiyi, çalışmayı, birliği, halkla dayanışmayı ve kaynaşmayı amaçlayan ilkedir. Alan çok geniş, biz açıklamamızı bu işlevlerden adaletin sağlanması ile sınırlandıralım.

Halkçılık ilkesi adaletin sağlanmasına iki şekilde katkıda bulunur: Birincisi, Halkçılık eşitlikçidir.  Eşitlik bir toplumu oluşturan bireylerin hukuk bakımından aynı haklara ve aynı yükümlülüklere (görevlere) sahip olmasıdır. İkincisi, Halkçılık sosyal adaletçidir. Her alanda: yönetimde, ekonomide halkın yararı gözetilir, güçsüz kesimler korunur.

Biz bir sınırlama daha yapalım, Halkçılığın yalnızca sosyal adaleti sağlama işlevini ele alalım. O zaman konumuz şöyle oluyor: Bilimcilik İlkesi Halkçılığın sosyal adaleti sağlama işlevinin gerçekleşmesine hangi katkılarda, nasıl bulunur?

* * *

Bilimcilik ilkesinin, halkçılık ilkesinin sosyal adaleti sağlama hedefine katkısını ve bu kapsamda sunduğu araçları, ilgili bilimlerden faydalanarak öğrenebiliriz. Sosyal adalet sorunu ile ilgilenen başlıca bilimler ekonomi, maliye ve kamu yönetimidir. Bu bilimler sosyal adaleti sağlayacak çeşitli kural ve uygulamalar geliştirmiştir. Bunlara aşağıda bazı örnekler veriyorum.

Çağdaş bilimler toplumda sosyal adaletin sağlanmasının, temel hedef olmasını, eşitsizliklerin en aza indirilmesini ister. Bu amaçla kullanılacak başlıca araç sosyal politikalardır. Sosyalgüvenlik vazgeçilmez bir insan hakkıdır. Bilim yurttaşların bu haktan yararlanmasının kolaylaştırılmasını ister. Finansman yükünün olabildiğince gelir ve servet düzeyi yüksek gruplara kaydırılmasını tavsiye eder.

Sosyal adalet; devletin kamu yararı doğrultusunda faaliyet göstermesini gerektirir. Devlet sahip olduğu gücü sosyal adalet doğrultusunda kullanmalıdır. Kamu yönetiminde toplumsal yararın sağlanmasında ‘takdir yetkisi’ uygulaması vardır. Bu yetkinin kullanılması âdil olmalı, sorumlularca kişisel çıkar amacıyla kullanılması önlenmelidir.

Sosyal adalet anlayışı her bireye asgari bir yaşam standardı sağlamayı amaçlar. Bunun için, toplumsal kaynak ve hizmetlerin yeniden bölüşümü gerekir. Kaynak ve hizmetlere ulaşmada toplumun bütün üyelerine fırsat eşitliği tanınmalıdır. Kaynak ve hizmetlerin bu eşitliği sağlayacak şekilde dağıtılmasında sosyal hizmet disiplininin en yeni bilgi birikimi ve değerlerinden yararlanmalıdır.

Sosyal adalet sosyal hizmet program ve müdahaleleri ile sağlanır; bu sayede toplumda var olan eşitsizlikler giderilir. Özel gereksinimli grupların ihtiyaçlarını karşılayacak politikalar oluşturulur. Muhtaç bireylere, yoksullara ve marjinal gruplara hizmet götürülür. Söz konusu program ve müdahaleler, politikalar ve hizmetler; ilgili bilim dallarına ve uzmanlara başvurarak öğrenilebilir.

Gelir eşitsizliği sosyal ve ekonomik sorunları da beraberinde getiren, sosyal adaleti engelleyen önemli bir sorundur. Bu sebeple birçok ülkenin temel ekonomik politikalarının ilgi alanına girer. Sorunu çözmek için uygulanan politikaların başında maliye politikası gelir. Maliye politikası araçlarından başlıca vergiler ve kamu harcamaları yoluyla gelir dağılımında adalet sağlanır. Örneğin, düşük düzeyli gelire sahip yurttaşlar vergiden muaf tutulur. Gelir dağılımını olumlu etkileyen başka faktörler de vardır: İstikrarlı bir hükümet, âdil bir hukuk düzeni, etnik ya da dinsel çatışmaların önlenmesi, iyi bir yatırım profili, yolsuzluğun ortadan kaldırılması… Bunlar ülkenin kurumsal kalite göstergeleridir. Kurumların kaliteleri ne kadar yüksekse, sosyal adalete o ölçüde olumlu katkıda bulunacaklardır.

Bütün bu faktörler ve araçlar hakkında ilgili bilim dallarından ve birikimli uzmanlardan ayrıntılı bilgi edinilebilir.

* * *

Atatürkçü Öğreti’nin Bilimcilik ilkesinin Halkçılık ilkesine uygulanması konusuna dair araçların optimum (en iyi) şekilde kullanılması, yeterli ölçüde geniş ve derin uzmanlık bilgisi gerektirir. Bu bakımdan sosyal adalet konusunda karar verecek olan yöneticilerin bu alanda bilgili ve bilinçli olmaları, özellikle geniş teorik ve pratik bilgi sahibi olan uzmanların yol göstericiliğine başvurmaları vazgeçilmez bir koşuldur.

_____________________________.

(¹) Atatürk Öğretisi hakkında geniş ve sistemli bilgi edinmek için şu kitabıma başvurabilirsiniz: Atatürkçülük Dersleri, Atayurt Yayınevi, Ank., 2022.

Azim ve Karar, 02.08.2023