BİLİMCİLİK İLKESİNİN TAM BAĞIMSIZLIK İLKESİNE UYGULANMASI

Cihan Dura

Bilimcilik ilkesi tam bağımsızlık ilkesinin işlevinin, çağdaş bilimlerin gerçeklerinden hareket edilerek yerine getirilmesini sağlar. Tam bağımsızlık ilkesinin işlevi; başta meclis, hükümet ve yargı olmak üzere, ülkenin bütün kurumlarında tam bağımsızlığı belirleyen kararların bir dış veya iç baskı olmadan yalnızca millet lehine alınmasını sağlamaktır.

Bilimcilik ilkesinin tam bağımsızlık ilkesine katkısını ve bu kapsamda sunabileceği araçları üç başlık altında toplayabiliriz: Karar analizi, sebep-sonuç analizi, genel koşullar.

1) KARAR ANALİZİ

Tam bağımsızlık ilkesi önemli uygulamalar gerektirir. Bunların başında karar alma işlemi gelir. İyi bir karar bilimsel esaslara dayanır. İlgili bilimler, karar almanın en iyi şekilde yapılmasını sağlayacak yöntemler geliştirmiştir. Bu yöntemler literatürde Karar Analizi başlığı altında yer almaktadır. Karar analizi karar verme performansını iyileştirmek amacıyla uygulanacak yöntem ve araçları sağlayan bir süreçtir. Bazıları şunlardır: Fayda maliyet analizi, Beyin fırtınası, Balık kılçığı tekniği (sebep-sonuç diyagramı), Ağaç diyagramı, Çoklu oylama, 5 n+ 1 k tekniği… Alınacak kararın alanına, karar veren makamın tercihine göre bunlardan biri seçilir.

Bilimsel karar verme süreci şu aşamalardan oluşur: 1. Problemin tanımlanması ve problemi etkileyen faktörlerin belirlenmesi, 2. Karar ölçütlerinin ve amaçların belirlenmesi, 3. Alternatiflerin belirlenmesi ve değerlendirilmesi, 4. En iyi alternatifin seçilmesi, 5. Kararın uygulanması.

2) SEBEP-SONUÇ ANALİZİ

Tam bağımsızlık hangi faktörlere bağlıdır, bağımsızlığın derecesindeki değişmeler hangi etmenlerle açıklanabilir? Bu hususların belirlenmesinde Bilimcilik ilkesinin bize sunduğu araç sebep-sonuç analizidir.

Sebep-sonuç analizi bağlamında kullanılan değişik araçlar vardır. Biri sebep-sonuç diyagramıdır. Bu teknik; problemin ortaya çıkmasında etkili olan sebepleri “Beyin Fırtınası tekniği”nden yararlanarak bulmaya yarayan etkili ve çok kullanışlı bir araçtır. Problem üzerinde etkili olabilecek tüm sebepler ve aralarındaki ilişkiler diyagram üzerinde açık bir şekilde gösterilir. Böyle bir çalışma probleme nasıl yaklaşılacağını sistematik bir şekilde açıklayabildiği için, çözüm bulmak kolaylaşır. Pareto Analizi ve Balık Kılçığı Diyagramı’nın birlikte kullanılması, pratikte tercih edilen bir yaklaşımdır. Öncelikli olarak çözülmesi gereken problemler Pareto Analizi kullanılarak bulunur. Ardından Neden-Sonuç Diyagramı ile problemi yaratan faktörler belirlenir.

Bu yöntemler hakkında geniş bilgi edinmek için literatür araştırması yapmalıdır. Bu araştırma, örneğin Google Akademik vasıtasıyla yapılabilir.

3) GENEL KOŞULLAR

Kuşkusuz bilimcilik ilkesinin bir de mutlaka uyulması gereken temel gerekleri, genel koşulları vardır. Konumuz bağlamında bunlardan aşağıdaki hususlar ön plana çıkıyor:

–Gerçekçi olunacaktır. Önyargılar, hurafeler, yanlış görüşlerden uzak durulacaktır. Daima gerçeklere dayanılacak, hayal peşinde koşulmayacaktır. Ülkenin, kurumların, içinde bulundukları koşullar; dünyanın koşulları, dış ilişkiler, uluslararası antlaşmalar değerlendirilecek ve hesaba katılacaktır.

–Bilimsel yöntem uygulanacak, doğru gözlemler, sağlam muhakemeler yapılacaktır. Stratejik olanlar başta olmak üzere, kurumların aldıkları veya alabilecekleri kararlar sürekli takip edilecek, gözlem altında tutulacaktır. Bu gözlemlerin verilerine göre muhakeme aşamasına geçilecektir. İç düşmanlara fırsat tanınmayacak, faaliyetleri takip edilecektir.

-Tüm kararlar bilimsel verilere dayandırılacaktır.

– Bağımsızlıkla ilgili olarak yalnız bugünün koşulları değil, gelecekte olabilecekler de hesaba katılacak, planlanacaktır. Geçmişte olanlardan ders alınacaktır.

-Uzman kişilerle işbirliği yapılacaktır. Danışılacak, görüş alınacaktır.

-Hiçbir iş tesadüfe ve kaderciliğe bırakılmayacaktır.

Karşı karşıya bulunulan kurum ve soruna göre bu esaslardan birkaçı veya tamamı kullanılacaktır.

SONUÇ

Açıkladığımız araçların kullanımı, hayli geniş ve derin uzmanlık bilgisi gerektirmektedir. Bu bakımdan karar vericilerin çok iyi yetişmiş olmaları, bu alanda geniş bilgi sahibiolan uzmanların yol göstericiliği altında karar almaları vazgeçilmez bir koşuldur.

Azim ve Karar, 26.05.2023.