OLMAYAN FIRSAT EŞİTLİĞİNİN ÜZERİNE TÜY DİKMEK

“Katarlılara Ayrıcalık”

Daha önce bu köşede yayımlanan “Sağlıkta Eşitlik Olmaz” yazımda da giriş paragrafı yaptığım gibi; neoliberaller, eşitlik kavramını çok yüceltirler. Yaşamın her alanında eşitliğin gerekli ve iyi olduğunu anlatırlar, anlatmakla da kalmaz her yol ve yöntemle insanlara dayatırlar. Bundan ötürü toplumda ve hatta birikimli kişilerde bile, bu doğru ilke ve kavrama karşı bir direnç/antipati oluşur. Çünkü hem bu kavramın içini boşaltırlar hem de hep kendi çıkarları için kullanırlar. Adeta nalıncı keseri gibi. Gelir düzeyine bakmaksızın “vergide ya da sağlık ve eğitim hizmetlerinin giderlerinin karşılanmasında eşitlik”, “temel tüketim maddelerinin parasını ödemede eşitlik ”bu yaklaşımın en tipik ve sık rastlanan örnekleridir.

Oysa dünyada mutlak eşitlik diye bir şey yok. Bireysel eşitlikler açısından, “kişilerin, doğal yetenek ve özelliklerinin birbirinden farklı olduğu çok açık ve tartışılmaz bir gerçek”. Hal böyle olunca, “bireylerin, doğal yetenek ve özelliklerinin belirleyici olduğu alanlarda önemli olan fırsat eşitliği sağlamaktır. Genelde kamu hizmetleri özelde de sağlık ve eğitim hizmetleri bunların, yani fırsat eşitliği yaratılması gereken alanların başında gelir.

Fırsat eşitliğinden asıl amaç ve kasıt ise kişiler arasında var olan ve “kişilerin, doğal yetenek ve özelliklerinden ileri gelen eşitsizliği ortadan kaldıracak müdahalelerde bulunmaktır. Örneğin eğitimde; gelir, coğrafya, ebeveyn yokluğu gibi öğrenciye dezavantajlılık yaratan durumu ortadan kaldırarak diğerleri ile eşit koşullarda yarışabilme ortamı/olanağı sağlamaktır.

Aksine bir tutum ve eşitlik dayatması, daha da kötüsü olayı eşit bir sınava indirgemek eğitimdeki eşitsizliğin ana kaynağını oluşturuyor. Nitekim 1950’de başlayan ve gittikçe koyulaşan eğitimde “eşitlik anlayışı” öğrenciler arasındaki derin eşitsizliğin ana kaynağıdır. Daha ilkokuldan başlayarak çok farklı eğitim olanakları ile donanmış olan çocuklar ile bu bağlamda her türlü donanımdan yoksun olan çocukları aynı kulvarda koşturmak aynı sınava tabi tutmak kabul edilemeyecek açıklıkta bir hakkaniyetsizliktir.

Bu sene Yüksek Öğretim Kurumları Sınavı’na (YKS),iki milyon 600 bini aşkın gencimiz/öğrencimiz girdi. Bunların yaklaşık 900 bini bir yüksek öğretim programına yerleşebilecek. Geriye kalan bir milyon yedi yüz bin genç sınavı kazanamayacak. Bunlar arasındaki fırsat eşitsizliklerinin/ hakkaniyetsizliğin derinliğini anlamak için, yazınımıza/basılı haber kaynaklarına ve sosyal medyaya şöyle kısacık bir göz atmak yeterli. Bu konuda fırsat eşitliği yaratabilmenin en kestirme ve kesin çözümü herkesin sınavsız istediği yüksek öğretime kayıt yaptırabilmesidir. Ne yazık ki kaynakların kısıtlılığı nedeniyle bu da olanaksız.

Yüksek Öğretim Kurumları Sınavı’na başvurunun çok yüksek sayılara ulaşması, yüksek öğretimin yalnızca bir geçim kapısı olarak görülmesi, buna karşılık bu amaca da hizmet etmemesi konunun diğer bir boyutu. Başka bir köşe yazı olacak boyutta. Uzatmamak ve konuyu dağıtmamak adına bu yazıda üzerinde durulmayacak.

Formül çok yalın ve basit; insanların eşitsizliklerini/ dezavantajlarını görmezden gelerek onları eşit bir eleme sınavına tabi tutmak ve kontenjanların izin verdiği kadarını yüksek öğrenime yerleştirmek. İşte bu noktada da sınav güvenliği devreye giriyor. Bu millet senelerdir fırsat eşitliğine aykırı YKS sınavlarına katlanırken, başta FETÖ olmak üzere birtakım çetelerin sınav yolsuzluk ve hırsızlıklarının açığa çıkması sabırları ve ümitleri tüketmiştir. Bu da yetmiyormuş gibi Katar ve benzeri gruplara ek kontenjanlar açılması “olmayan fırsat eşitliğinin üzerine tüy dikmiştir”. Çünkü “bu kontenjanların/ kaynakların sayısı kadar yüksek öğretime yerleşme şansı/olanağı bulabilecek Türk genci yerine Katarlılar yerleştirilecektir. Bunun hemen sınav öncesinde duyurulması ise sabırları zorlayan başka bir garabet olmuştur.

Azim ve Karar, 27.06.2021