ZAM BİLMECESİ

Ceyhun Balcı

Dövizin durdurulamayan yükselişinin gündeme oturduğu geçtiğimiz hafta içinde kim ne kadar fark etti bilemiyorum. Hekim aylıklarına yönelik iyileştirme de olabildiğince kendisine yer buldu. Toplumda hekimlerin aylıklarına zam yapıldığı algısı (başarıyla) yaratıldı.

Ertesi günü ise düzenlemenin geri çekildiği ve görüşmelerinin bütçe sonrasına bırakıldığı bildirildi. Bu gelişmeninse topluma ne denli iletildiği ve anlatıldığı ise belirsiz durumda.

Bu yazıda konu hekim aylıklarında artış gibi gözükse de olaya başka tarafından bakmaya çalışacağım.

Hekim ve sağlık çalışanı olmayan okurlar için kısa bir özet.

Her ne kadar bu düzenlemenin gerekçesi olarak “hekimlerin salgın ortamındaki insanüstü ve özverili çalışmaları” öne sürülse de gerçek neden farklıdır. Basına da yansıdığı gibi son aylarda kamudan 8000 dolayında hekimin istifa etmiş olması önde gelen gerekçe olarak okunmalıdır. Kamu sağlık dizgesinin önemli kan kaybı anlamına gelen bu durumun salgından kaynaklı kısıtlamalara ek olarak topluma sağlık hizmeti sunumunu önemli ölçüde aksatmaya başladığı da gerçektir. Ekonomik güçlüklerin her geçen gün toplumu soluksuz bıraktığı ortamda kamu sağlık hizmetindeki eksikliğin hastaları özel sağlık ortamına itmekte oluşu da bir başka acıklı gerçektir. Özel sağlık ortamındaki katılım ücretlerinin yüksekliği göz önüne alındığında ne demek istediğim anlaşılacaktır.

Aylık artırımı düzenlemesine bakıldığında özetlemeye çalıştığım gerekçeyi karşılamaktan uzak olduğu kolaylıkla anlaşılmaktaydı. Sözde seçimli ve meclisli yönetimin artık tam anlamıyla mutlak yönetime dönüştüğü günümüzde siyasi iktidarın özverili ve insanüstü hekim çalışmasını parasal boyutta karşılıklandırması hiç de aklına getirdiği bir şey olmamıştı. Salgının en yoğun olduğu günlerde bile bu kesime verilen destek “balkon alkışı”ndan öteye geçmemişti anımsanacağı gibi.

Kamudan hekim kaçışı duyarsız iktidarı devinime geçirdi dersek yanılmış olmayız. O devinimin gerekçesi de kolayca kestirilebileceği gibi oy kaybı kaygısıydı. Ekonomiyle koşut olarak dibe doğru giden iktidar oylarının bir başka gerekçeyle daha azalmasına göz yumulamazdı. İçleri kan ağlayarak bu düzenlemeyi yaptılar.

Başka pek çok uygulamaları gibi bunu da yüzlerine gözlerine bulaştırdılar.

Hekimi kamuda tutmanın yolu olarak aylık artırımını birincil gereklilik olarak gördüler. Paragöz iktidarın bu tutumunda da şaşılacak bir şey yoktu.

Ancak, bu kez de pusulayı şaşırdılar.

Çalışan hekimlere yönelik artırım soru işaretleriyle doluyken emekli hekim aylıkları hiç umulmadık şekilde artırılıyordu. (Bu yazıyı okuyan meslektaşlar yanlış anlamasınlar. Bir emekli hekim olarak bu artışı hak ettiğimizden zerrece kuşkum yok. Ancak, bu yazıda iktidarın şaşkınlığına ve iş bilmezliğine değindiğimi bir kez daha vurgulamakta yarar görüyorum).

Bir diğer hata ise (Aslında hata da sayılmaz. İktidarın yaklaşımına ve gerekçesine göre son derece olağan bir durumdu.) aynı özveriyi gösteren sağlık ortamının diğer bileşenlerine aylık artışı öngörülmemesiyle kendisini gösterdi. Böylesi bir eksikliği öngörememiş olmak iktidarın günah hanesine yazılması gereken önemli bir başka hata olmuştur.

Bu iktidardan vicdana, insafa ve hakkaniyete dayanan uygulama beklememeyi öğrenmiş bir vatandaş olarak zam haberine fazlasıyla şaşırdım. İktidarın mantığıyla ilintisi olmayan düzenlemenin bir iktidar işbilmezliği olduğunu o anda anladım.

Düzenlemenin ertesi günü geri çekilmesi iktidarın da bu durumun farkına varmış olmasıyla açıklanmalıdır.

Amacını ve hedefini şaşırmış bir iktidarın aceleyle yaşama geçirmeye çalıştığı düzenlemenin bir yandan çok getiri sağlamaması diğer yandan da sağlık ortamının diğer bileşenlerini göz ardı ederek çalışma barışını bozma olasılığı taşıması önemli sakıncalar olarak boy göstermiş oldu.

Zam bilmecesi olarak gündeme oturan gelişmenin kamuoyunca çok da görül(e)meyen gerçek nedenini yansıtmaya çalışırken kim bilir kaçıncısını yaşadığımız iktidar beceriksizliğine eklenen bir başka halkasına değinmiş oldum.

Azim ve Karar, 04.12.2021