Mustafa Kaymakçı
Şehirlerimizde insanımızın büyük bir çoğunluğu kırmızı ete ve süte aşırı fiyat yükselmesinden dolayı ulaşamıyor, Et ve Süt Kurumu’nun önünde daha ucuz fiyatla et almak için sabah karanlığında kuyruğa giriyor. Türkiye kırmızı ette havlu atmış bulunuyor. Bu konularda sayısız yazılar yazılıyor, raporlar hazırlanıyor, bilen ya da bilmeyen ya da konuları saptıranlar TV ve medyada boy gösteriyor.
Ve de çözüm için ithalata başvuruluyor.
İthalat çözüm değil! Üstelik Türk parası bu kadar değerini kayıp etmişken, bir başka deyişle döviz bu kadar yükselmişken.
KIRMIZI ET ve SÜT FİYATI NEDEN ÇOK YÜKSEK?
Kırmızı et ve süt fiyatının tüketici aşamasında yüksek olmasının nedenlerinin başında; üretici ile tüketici arasındaki pazarlama kanalının uzun olması,bir başka deyişle üretici ve tüketicinin örgütlenme yetersizliği gelmektedir.
Bununla birlikte göz önüne alınması gereken önemli bir nokta ise kırmızı et ve sütte maliyetlerin yüksek olmasıdır. Maliyetlerin yüksekliği başlıca iki nedene bağlıdır.
Birincisi; küçükbaş ve büyükbaş hayvanlarının besleme kaynaklarının başında gelen meralarımızın hızla azalması .
İkincisi; kırmızı et açığının artırılmasında sığır yetiştiriciliğinin öne çıkarılması.
Bu iki nedenden dolayı et ve sütün maliyetini giderek yükseliyor. Özellikle sığıryetiştiricisi mera ve çayırlarımızın yetersizliği nedeniyle ot ihtiyacını mısır silajı ve yonca gibi yem bitkilerinden karşılamaya çalışıyor. Ancak su ve elektrik paralı.
Üstelik beside ve yetiştiricilikte fabrika yemi öne çıkarılmış durumda. Fabrika yeminin ham maddesinin nerdeyse tümü ithalata(dövize) dayalı. Dövizi denetleme olanaklı olmadığı için de et ve üretim maliyetlerigiderek yükseliyor.
Araştırma sonuçlarına göre; çiftçiler, 5 puan üzerinden sorulan sorulara 4.90 puan olarak kaba ve kesif yem fiyatlarının yüksek olduğunu ve 4.77 puan olarak yeterli mera alanı bulamadıklarını ifade etmişler.
Bu iki konuyu dikkate almaksızın kim ne derse desin et ve süt fiyatlarında artışıdurdurmak olası değil Çünkü maliyetler yüksek.
Kırmızı Et ve Sütte Maliyetleri Nasıl Düşürülebilir?
Kısa, orta ve uzun dönemde olmak üzere kırmızı et ve sütmaliyetleri üç aşamada düşürülebilir.
KISA DÖNEMDE NE YAPILMALI? DAHA UCUZ ET İÇİN ÖNERİLER
Türkiye tarım işletmelerinin büyük bir çoğunluğu, bu kapsamda sığır yetiştiricileri de , küçük ve orta ölçekli köylü işletmelerinden oluşuyor. TÜİK verilerine göre, büyükbaş hayvancılık sektöründe faaliyet gösteren işletmelerin %83,7’sinin 20’den daha az hayvanı var.
Bu veriler ve bölgesel farklılıklar da dikkate alınarak ilk aşamada;
- 5 YILI SÜREYLE 20’DEN DAHA AZ SIĞIRI OLAN KÖYLÜ İŞLETMELERİNİN MISIR SİLAJI ve YONCA GİBİ YEM BİTKİLERİ ÜRETİMİ İÇİN, SU ve ELEKTRİK PARASIZ KARŞILANMALI. SÜT İNEKLERİNDEN DOĞAN ERKEK BUZAĞILARIN BESİ SÜRESİNCE KESİF YEM GİDERLERİ KARŞILANMALI
- DAHA YÜKSEK DÜZEYDE DESTEKLENMELİ.
- KOYUN ve KEÇİ ETİ TÜKETİMİ ÖZENDİRİLMELİ
ORTA VE UZUN DÖNEMDE NE YAPILMALI?
Ülke hayvancılığının bel kemiği olan doğal çayır ve meralarımız, 1940’lı yıllarda 44 milyon hektarla ülke topraklarımızın yarısından fazlasını kaplarken, günümüzde mera alanı dahil tüm otlakların kapladığı alan yaklaşık 14,5 milyon hektarın altına düşmüş.
Meralarımızın tarım dışı kullanıma açılmış. Üstelik doğal yem alanlarımızın bitki örtüsü , plansız, aşırı ve erken otlatmalar nedeniyle de bozulmuş ve erozyona açık alanlar haline gelmiş.
MERA ALANLARI YENİDEN KAZANILMALI. MERA AĞIRLIKLI BESLEME OLMAKSIZIN SU ve ELEKTRİĞE BAĞLI YEM BİTKİSİ ÜRETİMİ ve FABRİKA YEMİNE DAYALI BİR BESLEME REJİMİ İLE MALİYETLERİ AŞAĞIYA ÇEKMEK OLASI DEĞİL.
Azim ve Karar, 23.03.2023