Tİ SESİ’Nİ YENİDEN ANIMSAMAK!

Mustafa Kaymakçı

Geçtiğimiz günlerde 4 Mart 2024 tarihli Cumhuriyet Gazetesi’ndeki yazısında Orhan Bursalı, ”Önce şu ti meselesini halledelim… Bu irade nerede var?” adlı bir yazıyı kaleme almış.

Bursalı yazısında;” Geçen gün bir toplantıda İstiklal Marşı okunacak, pek çok kez olduğu gibi Atatürk ve arkadaşlarına saygı çerçevesinde 30 saniyelik ti borusu eşliğinde dalgalanan Türk bayrağı karşısında hazır ola geçtik. Epey bir süredir sinir oluyorum.” dedikten sonra, 2011 yılında benim kaleme aldığım   “Ti Sesi nereden geliyor”  yazıma gönderme yapmış.

Öncelikle Bursalı’ya konuyu yeniden gündeme getirdiği için teşekkür ediyorum.

Dilerseniz her yıl kaleme aldığım bu yazımı özetleyerek yeniden anımsatmak isterim.

Yazımda  “Ti Sesi’nin kökenini merek ettiniz mi bilemem. Ben merek ettim. Merakımı, bir önceki Amerika Birleşik Devletleri başkanı Buş’un Türkiye’ye geldiği zaman söylediği söz artırdı. Buş, İstiklal Marşı’ndan önceki saygı duruşunda Ti Sesi’ni duyunca çok memnun olmuş, kültürümüz buraya kadar gelmiş demiş.

Konuyu biraz araştırdım. Anılan Ti Sesi’nin önce,1953 yılı ABD yapımı “From Here To Eternity” adlı ve Türkçe’ye “İnsanlar Yaşadıkça” olarak çevrilen filimdeki müzik parçalarından biri olan “Military Taps” olduğunu öğrendim. Müziğin bestekarı ise Daniel Butterfield. (meraklısı; ”https://www.youtube.com/watch?v=6xDq3uCGKNA” den bu müziği dinleyebilir.)

İlk başlangıçta, Ti Sesi’nin “insanlar yaşadıkça” filminden alındığı sanılabilir. Ancak, araştırmayı biraz derinleştirdikçe, müziğin bestekârı Daniel Butterfield (1831-1901)’in Amerikan İç Savaşı’nda generalliğe kadar yükselmiş bir iş adamı olduğu ortaya çıkıyor. Bu müziğin de, “iç savaş sırasında savaşın yıkımlarına karşı yakılmış bir ağıt olduğu söylenebilir.” demiştim.

Ti Sesi, Türkiye’ye ne zaman, nasıl ve neden girdi?

Daha  sonra Ti Sesi hakkında iki soru sormuştum; “birincisi şu; Ti Sesi, Türkiye’ye ne zaman, nasıl girdi? ben açık bir cevap bulamadım. Müzik tarihçileri ve konunun uzmanları elbette bilir. Ancak olasılıkla Türkiye’ye Kore Savaşı ile girdiği düşünülebilir. Bu yıllar, o zaman ki kimi büyüklerimizin deyişiyle “Küçük Amerika Olacağız” denilen yıllara denk geliyor.

İkincisi şu; İstiklal Marşı, Türkiye Cumhuriyeti’nin Marşı’dır. Bir başka deyişle, Türk Milleti’nin emperyalizme karşı duruşunu ve direnişini, onuru ve bağımsızlık isteğinin bir ifadesidir. Durum böyleyken hangi gerekçeyle, Amerikan İç Savaşı Sırasında bestelenmiş bu müzik parçası saygı duruşuna eklenmiştir? Hemen belirtelim,  Amerikan İç Savaşı, köle ticareti ve sömürüsüne dayalı olarak yapılan tarım ekonomisinin egemen olduğu Amerika’nın Güney Eyaletleri ile serbest ucuz işgücüne gereksinme duyulan sanayiye sahip kuzey eyaletlerinin çıkar çatışmasının bir sonucu idi. Bu nedenle, “Amerika için önemli olan bu müziğin, Türkiye için neyi ifade ettiğini İstiklal Marşı’ndan önceki saygı duruşu’na Ti Sesi’ni ekleyenler açıklamalıdırlar diye düşünüyorum.” demiştim

 “Ti Sesi Nereden Geliyor?“ yazımın çok sayıda yansıması olmuştu. Duyarlı kimi yazarlar, yazıdan alıntı yapmışlar, daha ilginci “Müzik Dergisi“nde de yazım yayınlamıştı. Ancak, hiç kimseden sorduğum soruların cevabını bulamamıştım. Sanki konuya bir giz perdesi çekilmiş gibi bir izlenime sahip olmuştum.

Konu, doğrudan yurtseverlik temelinde millici duruşla bağlantılı. Konu, küresel kapitalizmin ve onun doğurduğu kültürel emperyalizmin nereye kadar geldiğini gösteren somut göstergelerinden biri.

Önerilerimi tekrarlamak istiyorum.

Birinci önerimi izin verirseniz yazımı paylaşan arkadaşlarıma yapmak istiyorum. Yazımı yakın dostlarına da aktarmalarını diliyorum. Gerçeklerin de paylaşıldıkça yaygınlaşabileceğine inanıyorum.

İkincisi, Türk Bestekârlarınca bir müzik yaptırılması. Sanırım bu konu üzerinde duracak müzik bilimcilerimiz vardır.

Üçüncüsü, Milli Eğitim Bakanlığı ve diğer ilgili kurum ve kuruluşların “Bayrak Törenleri Yönergesi”’nin değiştirilmesi.

Azim ve Karar, 30 Mart 2024