ATATÜRK YÜZ YIL ÖNCE RİZE’DE İKİ EVİN BAHÇESİNDE KAHVE İÇTİ

Mahiye Morgül

Atatürk’ün Rize’ye gelişinin 100.Yılı dün şehrimizde törenlerle kutlandı. Rize Belediyesi tarafından düzenlenen törene okullardan öğrenci grupları, siyasi partilerden, Atatürkçü Düşünce Derneğinden  ve Mataracı ailesinden de çok sayıda insan katıldı. Özellikle Trabzon Maçka’dan gelen Mataracılar sayıca çok kalabalıktı. Maçka Mataracılar köyünden 100 Yıl nedeniyle özel organizasyon yapılmıştı.

100 yıl öncesine dönersek, Atatürk’le birlikte Rize’yi ziyarete gelenlerden Rizeli Miralay Mehmet Arif (Finci) Beyin Portakallık mahallesindeki babaevine uğrayarak bahçede kahve içtiler. Atatürk, böyle bir ziyaret de İslampaşa mahallesinde Yanbeyoğlu Mahmut  Ağa’nın konağına yaptı. Yanbeyoğlu Mahmut Ağa çok sayıda milisi donatıp cepheye göndermiş, “Kaçmayın, bu savaş bizim savaşımız” diye askerleri yüreklendirmişti. Atatürk’ün Mahmut Yanbey’e teşekkür ziyaretiydi bu.

Mahallede yaşlılardan Yanbeyoğlu konağına Atatürk’ün elini öpmeye gittiğini gururla anlatanlara rastladım. Mahmut Ağa babaannemin kardeşidir, ben de o gururdan pay alıyorum.

Rize ziyaretinin asıl gündem maddesi yurt dışında okutulacak pırlanta gençleri tespit etmek,  İkizdere ve Güneysu’da yapılacak ilk ve orta mektebin ihtiyaçlarını belirlemekti. Bizim aileden üç genç Atatürk ile tanıştırıldı, biri Almanya’ya Uçak Motor Eğitimine, ikisi Sovyetler Birliğine Ziraat Teknik eğitimine gitti. Almanya’da motor eğitimi alan Muammer Morgül amcam 1926 Kayseri Uçak Fabrikasının atölyesini ve Kayseri Tayyare Sanat Mektebini kurdu. Daha sonra Malatya Sümerbank’ın da kurucu atölye şefi olmuştur.

Atatürk’ün elini öpmeye Mataracı Mehmet Efendinin konağına götürülen amcalarım çocuklarına şunu anlatmış; çocuktur orda yemeklere gözleri takılmasın diye, evde babaannem karınlarını iyice doyurmuş. Mahallenin en iyi aşçıları günlerce önceden konağın misafir yemeklerini hazırlamıştı.

Atatürk, İslampaşa ve Portakallık mahallelerinde iki aileye teşekkür ziyareti yaptı. Bu anıyı 100 yıl sonra tazelemek için aşağıdaki gezi resmini elime alıp mahallemin esnafını ve Gülbahar İlkokulunu ziyaret ettim.

Fotoğrafta soldan ikinci Mehmet Arif Finci dedemdir. Halen İslampaşa mahallesinde oturmakta olduğum Morgül Apartmanının arsası Finci dedelerimden intikal etmiş arsadır. Keşke Finci apartmanı olsaydı. Artık Finci ailesinden her iki mahallede de kimse kalmadı, apartmanlara da koymayınca silindi gidiyor. Ama İslampaşa tarihini yazmak bana farz oldu, burası tıbbın merkezi bir yerdir, Korotacı Medresesi buradadır. Fincilerin şehir hamamı bu medresenin bitişik bahçesindedir ve Finciler Fencikent (Buhara) kökenlidirler, yani bu tıp medresesinde Fen Bilimleri (Fizik Kimya Biyoloji) derslerini bu ailenin dedeleri vermiş olmalıdır.

Yukarıdaki fotoğrafı elime alıp mahallemizde esnaf ziyaretine dolaştırarak Atatürk’le manevi buluşma gerçekleştirdik. Birkaç dükkanda hatıra fotoğrafı çektirdik.

Portakallık Mahallesinde, cadde üzerindeki Horasan Gelinlik mağazasına ziyaretim sırasında çektiğimiz toplu fotoğrafı 100.Yıl hatırası olarak buraya alıyorum.

Nice 100. Yıllara…

Atatürk’e ve silah arkadaşı Mehmet Arif Finci dedeme şükranlarımla…

Azim ve Karar, 18.09.2024